Kαμπή στο χρόνο

έκθεση ζωγραφικής
της Ξανθίππης Τσαλίμη

Στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, Γλύκωνος 4, Κολωνάκι, 106 75 Αθήνα, από τις 14 Μαϊου 2019 έως τις 15 Ιουνίου 2019 παρουσιάστηκε η ατομική έκθεση ζωγραφικής της Ξανθίππης Τσαλίμη με τίτλο: “Καμπή στο χρόνο”. Η ζωγράφος ζει κι εργάζεται στη Νέα Υόρκη, χωρίς ποτέ ωστόσο να ξεχνά τον γενέθλιο τόπο της.
Χρησιμοποιώντας λάδι σε καμβά, στα έργα που παρουσιάστηκαν, αποδίδει εκφραστικά, μια σειρά από όψεις και υποβλητικές παραλλαγές των τοπίων θα λέγαμε της ψυχικής ενδοχώρας. Η γραφή της είναι κατά βάση αφαιρετική, αλλά όπως υπογραμμίζει η Ιστορικός της Τέχνης Αθηνά Σχινά, στο κείμενό της που είναι τυπωμένο στον συνοδευτικό κατάλογο της έκθεσης, «σε κάθε πραγματικότητα (αναφορικά με τα συγκεκριμένα έργα, όπως αυτά παρουσιάζονται), ενυπάρχει αφαίρεση και αντίστοιχα σε κάθε αφαιρετική μορφοποίηση περιλαμβάνονται οι χίλιες και δύο όψεις κάθε συγκεκριμένου πράγματος» Στις μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους συνθέσεις της, μέσα από ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τονικότητες χρωμάτων και υφολογικές χροιές, η Ξανθίππη Τσαλίμη, μεταφέρει τη ρευστότητα και τις μεταλλαγές νεφελωμάτων, τα οποία, θα μπορούσε να υποθέσει κανείς, υπαινίσσονται ανθρώπινες διαθέσεις και λεπταίσθητες ταυτοχρόνως καταστάσεις συναισθηματικών αλλά και στοχαστικών ανατροπών, χαρακτηριστικά άλλωστε γνωρίσματα, που υπογραμμίζουν παράδοξες ισορροπίες της ζωής, αντιθετικά επίσης συμβιωτικές καταστάσεις, αλλά και πραγματικότητες που αφορούν λειτουργίες του υποσυνειδήτου.

(Από το δελτίο τύπου…)

Η σκοτεινή πλευρά -120x150cm-Λάδι σε μουσαμά – 2019

Απρίλιος-Λάδι σε μουσαμά -120x150cm – 2019

Βαθειά ανάσα – Λαδι σε μουσαμά -120x120cm – 2019

Έκλειψη – Λάδι σε μουσαμά – 90x120cm – 2018

Η πρόσκληση της έκθεσης της Ξανθίππης Τσαλίμη

Η Ξανθίππη Τσαλίμη, στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών.

Φωτογραφίες : Alfredo Fernandez

 Βιογραφικό σημείωμα

Η Ξανθίππη Τσαλίμη γεννήθηκε το 1978 στην Αθήνα, όπου σπούδασε και ξεκίνησε την καλλιτεχνική της πορεία . Από το 2013 ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη.
Σπούδασε ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (2002-2007) με δασκάλους τους Γ. Βαλαβανίδη, Π. Χαραλάμπους και Μ. Μανουσάκη. Κατά την περίοδο των σπουδών της παρακολούθησε τα εργαστήρια ψηφιακών μορφών τέχνης του Μ. Σαντοριναίου, σκηνογραφίας του Γ. Ζιάκα και συνέχισε μαθήματα στο εργαστήριο γραφικών τεχνών της ΑΣΚΤ, με καθηγήτρια τη Λ. Βιδάλη.Έχει κάνει σπουδές στο Τμήμα Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής, Διακόσμησης και Σχεδιασμού Αντικειμένων στη Σχολή Γραφικών Τεχνών και Καλλιτεχνικών Σπουδών του ΤΕΙ Αθήνας (1995-2000). Συνέχισε στο University of Art and Design του Ελσίνκι, όπου συμμετείχε σε πολυεθνικό ομαδικό καλλιτεχνικό έργο.
Μετά το πέρας των σπουδών της βραβεύτηκε με υποτροφία (2007&2008) από τη Σχολή Καλών Τεχνών της Μαδρίτης και την Real Academia de Historia de San Quirse ως η μοναδική ξένη συμμετοχή στις εκθέσεις και στα εργαστήρια τοπιογραφίας υποτρόφων του Palacio de Quintanar της Σεγκόβια, στην Ισπανία.
Τα τελευταία χρόνια έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις ζωγραφικής και εικαστικά δρώμενα στην Ελλάδα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ισπανία, τη Γαλλία και τη Φινλανδία, όπου έχει τιμηθεί με διακρίσεις. Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές σε Νέα Υόρκη, Μαϊάμι, Λονδίνο, Λος Άντζελες, Παρίσι, Ζυρίχη, Σίδνεϊ κ.α.

Η συνέντευξη

~ Η πρόσφατη έκθεσή σας στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών είχε για τίτλο Καμπή στο Χρόνο.Ποια είναι αυτή η καμπή και πως ορίζεται ο Χρόνος; Είναι ο χρόνος με τους δώδεκα μήνες; Τρία από τα έργα σας τα οποία περιέχονται και στον κατάλογο ονομάζονται το ένα Απρίλιος το άλλο Φερβουάριος, κι ένα άλλο Τέλος Γενάρη… Ή μήπως αυτή η καμπή είναι μια αυτοβιογραφική στιγμή μέσα στον προσωπικό χρόνο σας;

~ Ο τίτλος της παρούσας έκθεσης ήταν απόρροια διαφόρων σκέψεων που είχα στο μυαλό μου για αυτή την ενότητα. Συνήθως παρομοιάζω τα έργα μου με στιγμές. Στιγμές μικρής ή μεγάλης διάρκειας. Κι ενώ αυτό που είναι συνήθως προφανές όταν κάποιος βλέπει ένα έργο μου είναι ο «χώρος», αυτό το βλέπω εγώ είναι ο «χρόνος». Επιθυμία μου ήταν λοιπόν να εντάξω κάπως το χρόνο αυτή τη φορά. Ποιο χρόνο όμως; Υπάρχουν στιγμές που μοιάζουν αέναες και άλλες που όσο σύντομες αν είναι, είναι ακόμα εκεί. Κάπου εκεί ήρθε λοιπόν και η θεωρία της σχετικότητας (time and space get mixed together depending on your frame of reference), όχι κυριολεκτικά, αλλά μεταφορικά και η αναφορά στην καμπή του χρόνου. Όσο για τους τίτλους των έργων, είναι μάλλον μια βαρετή αυτοβιογραφική συνθήκη!

~ Η ιστορικός της Τέχνης Αθηνά Σχινά στο κείμενό της; στον κατάλογο της έκθεσής σας, μιλά για Εικαστικές Ενοράσεις που την οδήγησαν να σκεφθεί τον Όμηρο. Πιστεύετε ότι αυτά που θέλετε να πείτε φτάνουν στο κοινό σας; Συζητάτε με τους θεατές των έργων σας στην περίοδο των εκθέσεών σας; Νιώθετε ότι αισθάνονται αυτό που θέλετε να πείτε με τα δημιουργήματά σας; Σας λένε πως αισθάνονται άλλα πράγματα από αυτά που εσείς θέλετε να εκφράσετε; Σας αποκαλύπτουν πλευρές που δεν είχατε καν υποψιαστεί όταν δημιουργούσατε τα έργα σας; Σας ενδιαφέρουν οι αντιδράσεις, οι παρατηρήσεις, τα σχόλια, του κοινού σας ή σας αρκεί μόνον ο θαυμασμός του.

~ Το κείμενο και η «ερμηνεία» του έργου μου από την εξαίρετη ιστορικό τέχνης κα Αθήνα Σχινά, είναι έργο τέχνης το ίδιο, όπως άλλωστε όλα τα γραπτά της κας Σχινά. Η ιστορικός τέχνης εστιάζει στις λέξεις όναρ (όνειρο) και ύπαρ (δηλωτικό της ρίζας του ρήματος υπάρχω, της ύπαρξης καθεαυτής δηλαδή, σημαίνοντας την συνειδητή πραγματικότητα,) όπως αναφέρει. Βασιζόμενη σε μια φράση του Οδυσσέα ο οποίος όταν αντίκρυσε την Περσεφόνη σκέφτηκε «ουκ όναρ, αλλ’ ύπαρ εσθλόν», δηλαδή δεν ήταν όνειρο αυτό που έβλεπε, αλλά συνειδητή και μάλιστα καλή (εσθλόν) πραγματικότητα, μας βάζει να αναρωτηθούμε τι είναι όνειρο και τι πραγματικότητα. Και η εικαστική δημιουργία, όπως η Αθηνά Σχινά αναφέρει, έχει ομοιότητες με τον τρόπο που λειτουργεί το όνειρο.  Είμαι ευτυχής για την προσέγγιση της ιστορικού τέχνης, γιατί νιώθω ότι μέσα στο έργο μου είδε εμένα. Όχι αυτά που θέλησα να πω, αλλά τον τρόπο που ζω και δρω, χωρίς να με γνωρίζει προσωπικά.
Τα έργα της τελευταίας έκθεσής μου, δεν έχουν να κάνουν με αφήγηση ή παράσταση. Μέσα από την αφαίρεση δημιουργούν μη πραγματικούς κόσμους, που όμως κάπου τους έχουμε συναντήσει, συνειδητά ή ασυνείδητα. Χαίρομαι όταν οι θεατές των έργων μου, αναγνωρίζουν κάτι δικό τους, κάτι οικείο, μια αίσθηση που τους αφορά, που τη γνωρίζουν, την επιθυμούν ή όχι, την αποφεύγουν κάποιες φορές. Θα ήθελα να μπορώ να τους κάνω να «νιώσουν». Οι ερμηνείες προφανώς είναι πάρα πολλές, και ο καθένας έχει τη δική του. Με ενδιαφέρει πολύ να μιλάω με τον κοινό, να ακούω τη δική τους εμπειρία και μου αρέσει όταν τη μοιράζονται. Δε μου αρέσει να μιλάω ιδιαίτερα για το έργο μου στους θεατές. Νομίζω ότι όταν βρίσκονται μπροστά στο έργο μου τους συνομιλούμε. Αν αυτό δε συμβαίνει, τότε έχω αποτύχει. Είμαι όμως ευτυχής, γιατί η τελευταία μου εμπειρία στην Αθήνα μου άφησε μια γλυκιά αίσθηση από όλα αυτά τα υπέροχα συναισθήματα που το κοινό μοιράστηκε μαζί μου και τους ευχαριστώ.
Όσο για το θαυμασμό, δε με αφορά καθόλου, μάλλον το αντίθετο. Η δουλειά του εικαστικού είναι μοναχική, συνήθως μέσα σε ένα βρώμικο, ατημέλητο περιβάλλον. Δεν είμαστε φτιαγμένοι για τα «φώτα». Δε δημιουργούμε για το κοινό, όπως ίσως οι ηθοποιοί ή οι μουσικοί. Αν με ρωτάτε προσωπικά, αν υπήρχε άλλος τρόπος βιοπορισμού, δε θα με ενδιέφερε να εκθέτω τα έργα μου. Είναι πολύ όμορφο, ενθαρρυντικό και συγκινητικό να θαυμάζει ο κόσμος τη δουλειά μου, αλλά όχι αναγκαίο. Πρόσφατα διάβασα κάπου μια φράση που έμεινε στο μυαλό μου “work for a cause, not for applause” (δούλευε για ένα σκοπό, όχι για το χειροκρότημα). Τα σχόλια και οι παρατηρήσεις, αντίθετα, πάντα βοηθούν και θέτουν προβληματισμούς που είναι συνήθως γόνιμοι.

~ Από το 2013 ζείτε σε μια από τις πολιτιστικές πρωτεύουσες του κόσμου, τη Νέα Υόρκη. Αυτή η επιλογή έγινε τυχαία κι αν όχι ποιοι είναι οι λόγοι που σας οδήγησαν να εγκατασταθείτε εκεί;

~ Επισκέφτηκα για πρώτη φορά τη Νέα Υόρκη το 2010 και ο έρωτας για την πόλη ήταν ακαριαίος. Μαζί του ήρθε και ο έρωτας για τον μέλλοντα σύζυγό μου, ο οποίος ήταν κάτοικος Νέας Υόρκης κι έτσι μετά από κάποιο καιρό αποφάσισα να αφήσω την Ελλάδα και να τον ακολουθήσω στην πόλη που και οι δύο αγαπάμε πολύ. Μου αρέσει πολύ να ταξιδεύω και πάντα ήθελα να δοκιμάσω να ζήσω και να εργαστώ στο εξωτερικό. Ήθελα να αποκτήσω εμπειρίες. Δε φανταζόμουν ποτέ τον εαυτό μου στις Η.Π.Α, καθώς νιώθω να ανήκω πολιτισμικά στην Ευρώπη, αλλά η Νέα Υόρκη είναι μια μοναδική μητρόπολη που φιλοξενεί όλους τους πολιτισμούς του κόσμου. Είναι μια πόλη γεμάτη ζωή και εκπλήξεις, δύσκολη, αλλά συναρπαστική.

~ Η Νέα Υόρκη εκτός από πολιτιστική πρωτεύουσα είναι και μία οικονομική έδρα όπου πέρα από τις αξίες του χρηματιστηρίου ρυθμίζονται και οι αξίες των έργων Τέχνης. Ποιοι καθορίζουν τις τιμές των έργων Τέχνης; Οι κριτικοί, οι έμποροι έργων Τέχνης, οι γακλερίστες; Ποια είναι η άποψή σας για την εκτίμηση των δημιουργημάτων των καλλιτεχνών;

~ Αν ήξερα τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα ήμουν σίγουρα πλούσια! Το χρηματιστήριο της τέχνης έχει τα δικά του παιχνίδια και κανόνες που νομίζω πως δεν έχουν να κάνουν με την καλλιτεχνική αξία του έργου απαραίτητα. Ειδικά στη Νέα Υόρκη η βιομηχανία της τέχνης είναι πρωτίστως μια πολύ κερδοφόρα επιχείρηση και αυτοί που κινούν τα νήματα βρίσκονται σε έναν τελείως διαφορετικό κόσμο από αυτό των εργατών της τέχνης.

~ Τα έργα σας της πρόσφατης έκθεσή σας είναι λάδι σε μουσαμά, μια παραδοσιακή τεχνική. Πως βλέπετε την εξέλιξη της ζωγραφικής στην όλο και περισσότερο ψηφιακή εποχή μας. Ο κόμος έχει γεμίσει ψηφιακές εικόνες, δεν κινδυνεύει η αισθητική του κοινού από την ευκολία δημιουργίας; Αυτή ευκολία της ψηφιακής εικαστικής δημιουργίας απειλεί τη ζωγραφική;

~ Δεν είμαι καθόλου εναντίον της τεχνολογίας και των επιτευγμάτων της. Το αντίθετο θα έλεγα. Αγκαλιάζω κάθε νέο μέσο δημιουργίας με χαρά. Η ψηφιακή εικόνα είναι γρήγορη και ευκολότερη, αλλά η ανθρώπινη ματιά παραμένει η ίδια και αυτό είναι το σημαντικό. Σημασία έχει το τι έχεις να πεις και να επικοινωνήσεις και το μέσο πρέπει να λειτουργεί ως βοηθός σου σε αυτό. Γνωρίζω και θαυμάζω καλλιτέχνες που δουλεύουν σε ένα ipad, αλλά το εικαστικό αποτέλεσμα είναι συγκλονιστικό. Όπως επίσης βλέπω και έργα ζωγραφικής τα οποία δεν έχουν κάτι να πουν. Προσωπικά με ενδιαφέρει πολύ η επαφή με το υλικό, μου αρέσει να παίζω με ματιέρες και υφές και αναζητώ τη σωματική επαφή με το έργο μου. Αλλά ανήκω και σε αυτή τη γενιά που πρόλαβε και έζησε τα χειρόγραφα, την αλληλογραφία, την μυρωδιά του μελανιού και της εφημερίδας και με συγκινούν αυτά τα… χειροπιαστά.  Δεν ξέρω αν η ζωγραφική απειλείται από την ψηφιακή δημιουργία. Μπορεί να συμβεί και αυτό κάποια στιγμή (και ίσως συμβαίνει ήδη) αν πλέον δεν εξυπηρετεί το σκοπό της. Τα νήπια σήμερα γνωρίζουν να χρησιμοποιούν τα ηλεκτρονικά μέσα πριν πιάσουν μολύβι ή πινέλο. Μπορεί τα μέσα να αλλάζουν, αλλά αυτό που πρέπει να μας απασχολεί είναι η καλλιέργεια της σκέψης.
Κάτι άλλο δε, που θαυμάζω στην εποχή μας, είναι το γεγονός πως η τεχνολογία έχει βοηθήσει πολύ στο να ανακαλύπτουμε συγκλονιστική τέχνη μέσω του διαδικτύου και βοηθάει την καλλιτεχνική κοινότητα παγκοσμίως να έρχεται σε επαφή και να ανταλλάσσει απόψεις. Αυτή τη στιγμή μέσω social media συνομιλώ με καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο και θαυμάζω τα έργα τους σε ψηφιακές πλατφόρμες, ενώ συλλέκτες μπορούν να με προσεγγίσουν χωρίς να χρειάζεται να βρίσκονται στην Αθήνα ή τη Νέα Υόρκη.

~ Ετοιμάζετε μήπως μια καινούργια έκθεση στην Αθήνα; Θα έχει την ευκαιρία το αθηναϊκό κοινό να ξαναθαυμάσει τα έργα σας;

 ~ Δεν έχω ακόμα σχέδια για νέα δουλειά στην Αθήνα, καθώς χρειάζεται χρόνος για να δημιουργηθεί μια νέα ενότητα. Προς το παρόν συζητάω για την πρώτη μου ατομική έκθεση στη Νέα Υόρκη στις αρχές του 2020.