«Ένας έλληνας φοιτητής αυτοκτόνησε στο Παρίσι»
του Γιώργου Αλεξανδρινού
Όσοι σημερινοί σαραντάρηδες έτυχε να σπουδάσουν κάποτε στο Παρίσι, αγόρασαν σίγουρα εφημερίδες από το περίπτερο του Σαιν Μισέλ, πήγαν στα εστιατόρια της περιοχής με την ανατολίτικη μουσική και το λιγδιασμένο γύρο, έλαβαν μέρος σε πολιτικές συνελεύσεις στην Πανεπιστημιούπολη, ένιωσαν τύψεις επειδή δεν είχαν ιδέα για την αρχαία Ελλάδα κι έκλεψαν κουταλάκια, ποτήρια ή τασάκια από κάποιο καφέ από αυτά του μπουλβάρ Σαιν Ζερμαίν, ίσως τα φορτωμένα με μύθους και ιστορίες.
Όποιος συγγραφέας επεδίωξε να κυκλοφορήσει τα έργα του από γαλλικό οίκο, θα είδε ότι το κοινό που ενδιαφέρει του γάλλους εκδότες είναι οι γυναίκες που παίρνουν το μετρό. Εκείνες που, όταν δεν είναι στη δουλειά, σκέφτονται τη συνέχεια ενός μυθιστορήματος… Είδε ότι τα διηγήματα δεν έχουν πέραση, καθώς «η λογοτεχνία που πουλάει είναι η λογοτεχνία που κάνειτον αναγνώστη να ονειρεύεται» και τα διηγήματα είναι πολύ σύντομα για να προλάβει ο άλλος να αφεθεί. Όσο για την ελληνική λογοτεχνία, κατάλαβε ότι στο διαβατήριό της πρέπει ν’ αναφέρονται οι λέξεις-κλειδιά:θάλλασα κι ακρογιαλιές, μουσακάς και τζατζίκι. διαφορετικά, βρίσκει την πόρτα κλειστή.
Όποιος τέλος, θέλησε να γίνει ηθοποιός, ονειρεύτηκε μεγάλες ερμηνείες, θα ’χει ίσως προβληματιστεί με το κείμενο του σπουδαίου γάλλου εγκυκλοπαιδιστή, του Ντιντερό. Στο «Παράδοξο με τον ηθοποιό», ο Ντιντερό είναι σαφής: ο καλός ηθοποιός πρέπει να προσεγγίζει το ρόλο του ψυχρά, εγκεφαλικά, χωρίς πάθος και υπέρμετρη ευαισθησία…
Ο Γιώργος Αλεξανδρινός (κατά κόσμον Γιώργος Μπιζιούρας) έχει φοιτήσει σε δραματική σχολή, έχει ζήσει πολλά χρόνια στο Παρίσι και έχει συναναστραφεί αρκετά τους γάλλους εκδότες ώστε να γνωρίζει τι έχει πέραση και τι βρίσκεται υπό διωγμό. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που στο πρώτο του μυθιστόρημα, το «Ένας έλληνας φοιτητής αυτοκτόνησε στο Παρίσι» διαβάζει κανείς μια σύνθεση και των τριών αυτών μοτίβων. Για να μοιραστεί μαζί μας τις εμπειρίες, τις υπαρξιακές ανησυχίες και τις προσωπικές του εμμονές, ο Αλεξανδρινός κατέφυγε στο σασπένς μιας αστυνομικής ιστορίας. Και κατάφερε να παρουσιάσει ένα μεταμοντέρνο μυθιστόρημα που διαβάζεται με περιέργεια και ενδιαφέρον.
Από το 1981, χρονιά που εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, ο ήρωας του βιβλίου του δύο πράματα έμαθε καλά: πως να κλέβει τη γαλλική υπηρεσία ηλεκτρισμού και πως να εισπράτει επιδόματα από το ταμείο ανεργίας. στον έκτο χρόνο της παρασιτικής του ζωήςμ δέχεται μια περίεργη όσο και ενδιαφέρουσα πρόταη ενός επιθεωρητή της… Ευρωπαϊκής Αστυνομίας, όπως του συστήνεται, του προτείνει να διελευκάνει τα αίτια της αυτοκτονίας ενός έλληνα φοιτητή, έναντιτης αδράς αμοιβής των 18.000 γαλλικών φράγκων το μήνα! Σύμφωνα με τα λεγόμενα του επιθεωρητή, η παραπάνω υπηρεσία έχει σκοπό να φροντίζει τους υπηκόους των χωρών της ΕΟΚ που ζουν στη Γαλλία και ν’ ασχολείται με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Αν κατανοηθούν τα αίτια της αυτοκτονίας του έλληνα φοιτητή, ίσως να αποφευχθούν παρόμοια περιστατικά στο μέλλον…
Ο ήρωας δέχεται. Για να μάθει όμως τι προκάλεσε την αυτοκτονία, θα ζήσει όπως ακριβώς ζούσε κι εκείνος. παίρνει τη θέση του νεκρού στη σχολή θεατρλογίας στη Σορβόννη, αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας τη διδακτορική του διατριβή πάνω στο «Παράδοξο με τον ηθοποιό», καρπώνεται την κάρτα παραμονής και το μπλοκ των επιταγών του και εγκαθίσταται στο διαμέρισμά του. Ο νεόκοπος ντεντέκτιβ μπαίνει σιγά σιγά στο πετσί του ρόλου του: υποδύεται τον έλληνα φοιτητή, ασπάζεται τα ενδιαφέροντά του, γίνεται ένα μ’ αυτόν. Κι από κηφήνας μεταμορφώνεται σε χρήσιμο μέλος της κοινωνίας!
Ενδιαφέρον για τον «ντεντέκτιβ» (όχι όμως και για τον αναγνώστη του βιβλίου του Αλεξανδρινού, δυχτυχώς) παρουσιάζουν μια σειρά αυτοβιογραφικά διηγήματα που άφησε ο φοιτητής πριν αυτοκτονήσει, εκφράζοντας μάλιστα την επιθυμία να δημοσιευτούν μετά το θάνατό του.
Οι προσπάθειες του ήρωα να βρει εκδότη για τα παραπάνω διηγήματα αποβαίνουν άκαρπες. Τα διηγήματα δεν ενδιαφέρουν κανένα – πόσο μάλλον όταν είναι ελληνικά. Τελικά, ένας εκδότης, στον οποίο ο ήρωας εκύστηρεύεται τα πάντα, του προτείνει να γράψει ο ίδιος ένα μυθιστόρημα και να εντάξει μέσα σ’ αυτό τα διηγήματα του έλληνα φοιτητή…
Εν τω μεταξύ, ο ήρωάς μας ολοκληρώνει τη διδακτορική διατριβή πάνω στον Ντιντερό δίνοντας της τον τίτλο «Το θέατρο στην καθημερινή ζωή». και την ημέρα που πηγαίνει στη Σορβόννη για να την υποστηρίξει, εμφανίζεται ο επιθεωρητής της Ευρωπαϊκής Αστυνομίας και του αποκαλύπτει την αλήθεια. Ποια είναι αυτή; Όποιος ενδιαφέρεται δεν έχει παρά να διαβάσει το βιβλίο. Κι αν κάποιες σελίδες του φανούν αδύναμες ας κάνει υπομονή. Το σύνολο είναι σίγουρα πιο δυνατό.
Σταυρούλα Παπασπύρου, περιοδικό ΜΕΤΡΟ τεύχος 2 Δεκέμβριος 1995
